Του Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου, Καθηγητή Γεωπονίας ΑΠΘ, info@daoutop.gr
Η νέα τεχνολογία του διαδικτύου, αλλά και η αδυναμία των Γεωργικών Υπηρεσιών της Ελληνικής Πολιτείας, σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο, να διαδώσουν νέα γεωργική γνώση, ανάγκασε πολλούς ανήσυχους παραγωγούς να αυτοοργανωθούν, φτιάχνοντας ομάδες στο διαδίκτυο για ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών.
Το κακό στην όλη υπόθεση είναι ότι δεν υπάρχει κάποιος συντονιστής, ο οποίος να φιλτράρει τις νέες προτάσεις που προβάλλονται. Θα μου πείτε αυτό θα ισοδυναμεί με λογοκρισία και στέρηση του θεμελιώδους δικαιώματος των ανθρώπων να εκφραστούν ελεύθερα. Ναι, αλλά και να διαχέονται ιδέες και προτάσεις που είναι αντιπαραγωγικές ή ανεφάρμοστες, είναι εξίσου κακό. Ίσως, αν μπορούσαν να αποκτήσουν τις υπηρεσίες ενός έμπειρου γεωργικού συμβούλου, να αποτελούσε την καλύτερη λύση.
Για αυτούς τους λόγους δεν συμμετέχω σε τέτοια φόρα ακόμα και όταν κάποιοι ανίδεοι με κατηγόρησαν ότι δεν είμαι Γεωπόνος! Πρόσφατα, ένας αναγνώστης μου θύμισε ότι στην ομάδα που συμμετέχει, κυκλοφόρησε η πρόταση να εμπλουτίζουν την κοπριά με αμμωνία. Όταν τον ρώτησα για ποσότητες και είδος αμμωνίας που πρέπει να χρησιμοποιηθεί, δεν ήταν σε θέση να μου δώσει τις απαντήσεις. Παρά την έλλειψη αυτών των πληροφοριών, θα προχωρήσω σε μια επιστημονική διερεύνηση της πρότασης.
Αρχικά μου φαίνεται σπάταλη η πρόταση του εμπλουτισμού της κοπριάς με άζωτο όταν θα μπορούσαμε κατά τη διαδικασία της χώνεψής της να κρατήσουμε τις αζωτούχες ουσίες που παράγονταν ώστε να μην χρειαστεί να την εμπλουτίσουμε με ακριβά αζωτούχα λιπάσματα. Κάτι τέτοιο όπως αντιλαμβάνεστε είναι καλό και για την τσέπη του παραγωγού και για το περιβάλλον. Τα αζωτούχα λιπάσματα είναι τα πιο ακριβά και τα πιο ρυπογόνα.
Ένας κτηνοτρόφος ή ένας φροντιστής της γης που χρειάζεται την πολύτιμη αυτή οργανική ουσία, θα φρόντιζε με έναν πολύ απλό τρόπο να παγιδεύσει την παραγόμενη αμμωνία από τον στάβλο μέχρι την εφαρμογή της στο έδαφος. Ο τρόπος είναι πολύ απλός. Όταν καθαρίζουμε το δάπεδο του στάβλου, απομακρύνοντας κοπριές και άχυρα, σκορπίζουμε 1-2 κιλά ζεόλιθου με κοκκομετρία 0-1 χιλιοστά ή το πολύ 1-3 χιλιοστά, ή μίγμα από τα δύο ανά τετραγωνικό μέτρο, στρώνουμε τα άχυρα και είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε τα ζώα. Τα ούρα και οι κοπριές των ζώων, στη διάρκεια της παραμονής τους στο στάβλο, θα πέφτουν πάνω στο ζεόλιθο ο οποίος θα παγιδεύει την αμμωνία στους αμέτρητους μικροσκοπικούς πόρους που διαθέτει, απαλλάσσοντας το χώρο από τα ενοχλητικά και επιβλαβή αέρια.
Με αυτόν τον τρόπο θα πάρω μια πολύ πλούσια κοπριά η οποία δεν χρειάζεται προσθήκες αμμωνίας και ταυτόχρονα θα έχω βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης και υγείας των ζώων και των ανθρώπων που τα φροντίζουν. Θα έχω κάνει αυτό που λέει ο θυμόσοφος λαός: «Με ένα σμπάρο, δύο τρυγόνια!». Αμ πως, που έλεγε και ο συγχωρεμένος και αγαπητός μας ηθοποιός, ο Κώστας Χατζηχρήστος.
Ας υποθέσουμε όμως ότι είστε λεφτάς. Τα φυσάτε κατά το κοινώς λεγόμενο. Αν και εγώ δεν ξέρω κάποιον ελαιοπαραγωγό ή άλλον παραγωγό που να τα φυσάει, αλλά και όσοι τα φυσάνε, δεν ξοδεύουν άσκοπα τα λεφτά πους. Προσθέτετε λοιπόν στην κοπριά σας αμμωνία. Τι θα συμβεί;
Τα βακτήρια, αυτός ο πολύτιμος πληθυσμός των ωφέλιμων μικροοργανισμών του εδάφους, στην ανίχνευση της παρουσίας άφθονου αζώτου, θα αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται με φρενήρεις ρυθμούς και αν θυμάστε από τα βιβλία μου, ο πληθυσμός τους θα διπλασιάζεται κάθε 20 λεπτά της ώρας. Σύντομα όμως τα αποθέματα αζώτου θα εξαντληθούν και καθώς οι μυριάδες των μικροοργανισμών θα επιχειρούν να αποκαταστήσουν την ισορροπία μεταξύ άνθρακα και αζώτου (έχουν την πιο στενή αναλογία C/N ίση με 5:1) θα στραφούν στην κατανάλωση του πολύτιμου χούμου. Αυτοί που μας δημιούργησαν τον πολύτιμο χούμο, θα αρχίσουν να τον καταναλώνουν προς μεγάλη ζημία των φυτών μας. Η κακή διαχείριση των αζωτούχων λιπασμάτων είναι η κύρια αιτία της φτώχειας των καλλιεργούμενων εδαφών στον πολύτιμο χούμο. Όπως έχει αποκαλύψει η γεωργική έρευνα, για κάθε κιλό επιπλέον αζώτου πάνω από αυτόν που χρειάζεται η καλλιέργειά μας σε μια δεδομένη χρονική περίοδο, χάνονται 100 κιλά οργανικής ουσίας!
Μια ακόμη σημαντική παρενέργεια της κατάχρησης αζώτου. Η περίσσεια αζώτου επηρεάζει την απορρόφηση άλλων κρίσιμων στοιχείων όπως του Καλίου, του Ασβεστίου και του Βορίου. Αυτή με τη σειρά της επηρεάζει τις αποδόσεις των καλλιεργειών, την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων και επιδεινώνει τα προβλήματα των ασθενειών και εντόμων.
Συνοψίζοντας, αν μάθαμε κάτι από τα παραπάνω, αυτά είναι:
- Δεν υπερβάλουμε σε αζωτούχες λιπάνσεις,
- Δίνουμε το άζωτο σε 2 ή 3 δόσεις στις περιόδους που το χρειάζεται η καλλιέργειά μας,
- Διαχειριζόμαστε καλύτερα την κοπριά ώστε να είναι πλούσια σε θρεπτικά στοιχεία και πολύτιμους ωφέλιμους μικροοργανισμούς.