Ζεόλιθος και Καολίνης…
Του Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου, Γεωπόνου, Καθηγητή Γεωπονίας ΑΠΘ, www.daoutop.gr
Δεν συνηθίζω να διαψεύδω ή να διορθώνω άρθρα που εμφανίζονται στο διαδίκτυο. Αν το έκαμνα, θα έπαυα να έχω οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα εξαιτίας του πλήθους των ανακριβειών οι οποίες περιέχονται ακόμα και σε άρθρα ατόμων με πανεπιστημιακή κατάρτιση. Οι ανακρίβειες είναι πολύ περισσότερες από τις τεκμηριωμένες γνώσεις και χρήσιμες συστάσεις. Είναι το μεγάλο μειονέκτημα του διαδικτύου. Όλοι πρέπει να προσεγγίζουμε την πληροφόρηση η οποία εμπεριέχεται σε αυτό, με κριτικό πνεύμα για να ξεχωρίσουμε «την ήρα από το στάρι», όπως έλεγε ο γεωργός παππούς μου.
Οι δεκάδες όμως κλήσεις συμπατριωτών ανά τη χώρα, οι οποίοι με αγωνία ζητούσαν τη γνώμη μου, μια και ασχολούμαι με τον ζεόλιθο για πάνω από μια δεκαετία, με αναγκάζουν να πάρω θέση στο άρθρο του κ. Φραντζολά, το οποίο προκάλεσε όλη αυτήν την ταραχή.
Η εισαγωγική παρατήρηση για την αλόγιστη χρήση του ζεολίθου στη χώρα μας από γεωπόνο του εξωτερικού ο οποίος μας επισκέπτεται συχνά, μοιάζει αστεία και επιπόλαιη, όταν μάλιστα τον εξισώνει με την επικινδυνότητα του αμιάντου. Πέρασε η εποχή που οι ιθαγενείς Γεωπόνοι έβλεπαν με θαυμασμό τους εκ του εξωτερικού προερχόμενους συναδέλφους τους. Δόξα τω Θεώ, έχουμε και στη χώρα μας Γεωπονική τεχνογνωσία και ζεολίθους εξαιρετικής ποιότητας τους οποίους δυστυχώς τους κρατούσαμε θαμμένους στο χώμα.
Θα χρησιμοποιήσω την αρίθμηση των παραγράφων του επίδικου άρθρου για να απαντήσω στις παρατηρήσεις τις οποίες έκανε.
- Ουδείς νοήμων ισχυρίστηκε ότι ο ζεόλιθος ψεκαζόμενος μπορεί να αντιμετωπίσει έντομα στη Γεωργία. Το αγγλόφωνο άρθρο το οποίο μνημονεύει σε επίκληση του ισχυρισμού του, διαλαλεί δεκάδες εξαιρετικά χρήσιμες υπηρεσίες τις οποίες προσφέρει ο ζεόλιθος κατά την ενσωμάτωσή του στο έδαφος (ισχυρή εναλλακτική ικανότητα, προσρόφηση νερού, δέσμευση της αμμωνίας και του καλίου, σταδιακή αποδέσμευση θρεπτικών στοιχείων, διαλυτοποίηση του φωσφόρου, βελτίωση της οργανικής λίπανσης και της βιολογίας των εδαφών), τις οποίες είναι εγκληματικό να αγνοήσουμε σε μια γεωργία η οποία ασκείται σε εδάφη χαμηλής γονιμότητας με ακριβά λιπάσματα και κάτω από τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Να σημειωθεί ότι οι Ιάπωνες ήταν οι πρώτοι οι οποίοι χρησιμοποίησαν τον ζεόλιθο στη γεωργία από τη δεκαετία του 1960.
- Ο ζεόλιθος ως φυσικό ορυκτό δεν αποκλείεται για χρήση στη βιολογική γεωργία όπως άλλωστε συμβαίνει και με τις σκόνες των διαφόρων πετρωμάτων τις οποίες ιδιαίτερα χρησιμοποιεί η βιοδυναμική γεωργία.
- Εδώ αποκαλύπτεται ο κύριος στόχος του αρθρογράφου. Να εκτοπίσει τον ζεόλιθο και να τον αντικαταστήσει με τα εισαγόμενα εμπορικά σκευάσματα του καολίνη αποκρύπτοντας ότι ο καολίνης, ο τάλκης[1] και ο αμίαντος (asbestos) προκαλούν αυτά καθαυτά επικίνδυνες πνευμονοκονιάσεις άσχετες από τις πυριτιάσεις. Τα συγκεκριμένα ορυκτά ανευρίσκονται στα σημεία βλαβών των πνευμόνων στις νεκροψίες. Αυτοί οι οποίοι πλασάρουν καολίνη για ψεκασμούς εγκληματούν και έχουν το θράσος να κατηγορούν το ζεόλιθο. Ταυτόχρονα, εδώ φαίνεται η πλήρης σύγχυση μεταξύ ελεύθερου και δεσμευμένου SiO2, γεγονός το οποίο επιβάλει μια παρένθεση για να το καταλάβουν και οι μη γνωρίζοντες Χημεία.
Το SiO2 δεσμευόμενο με άλλα χημικά στοιχεία δημιουργεί καινούργιες δομές, οι οποίες ονομάζονται πυριτικά ορυκτά. Αυτά τα πυριτικά ορυκτά είναι χιλιάδες στη φύση και τα χρησιμοποιούμε σε αντίστοιχες χιλιάδες χρήσεις. Όλα τα γυαλικά, όλα τα είδη υγιεινής, όλα τα εμαγιέ, οι άμμοι των ποταμών και της θάλασσας στις οποίες κάνουν ηλιοθεραπεία οι «απρόσεκτοι» άνθρωποι, τα φίλτρα τα οποία χρησιμοποιούν οι εταιρείες ύδρευσης, τα φίλτρα στις πισίνες και χιλιάδες άλλα αντικείμενα τα οποία χρησιμοποιεί ο άνθρωπος είναι πυριτικά.
Ο ζεόλιθος αποτελείται κυρίως κατά 75 έως 90% από το ΠΥΡΙΤΙΚΟ ορυκτό κλινοπτιλόλιθος, η δε ΕΕ αντί να τον εξοβελίσει μια και έχει 50-60% SiO2, αντιθέτως έχει βάλει στον κανονισμό ότι ο ζεόλιθος πρέπει να έχει τουλάχιστον 75% κλινοπτιλόλιθο για χρήση στη γεωργία και τουλάχιστον 80% για χρήση στην κτηνοτροφία και ταυτόχρονα να μην περιέχει ινώδη ζεόλιθο και χαλαζία.
Τώρα, όσον αφορά το ελεύθερο ή κρυσταλλικό SiO2, τα περισσότερα πυριτικά πετρώματα έχουν κάποιο ποσοστό και για το λόγο αυτό έχει θεσπιστεί η χρήση μάσκας και η σχετική σήμανση στα σακιά, ιδιαίτερα (αλλά και γενικά για λόγους ασφάλειας) όταν πρόκειται για σκόνες με κόκκους κάτω των 5 μικρών οι οποίοι εισπνεόμενοι δεν αποβάλλονται και δημιουργούν κινδύνους.
Ειδικά για τον καολίνη, εργασίες βασιζόμενες σε δεδομένα από νεκροψίες εργαζομένων στην παραγωγή καολίνη (αναφέρεται μια εξ αυτών «Identification of mineral particles in pneumonoconionic lungs, των W. Henderson, J. Gough και J. Harse του Welsh National School of Medicine, Cardiff) οι ιστολογικές εξετάσεις απέδειξαν την ύπαρξη καολινιτίωσης στους πνεύμονες. Το ίδιο αναφέρεται και σε εργασία η οποία έχει δημοσιευτεί στον Ελληνικό ιστότοπο iatronet αλλά και σε άλλες επιστημονικές εργασίες.
Αν ανατρέξουμε στην άδεια έγκρισης κυκλοφορίας του σκευάσματος SURROUND WP CROP PROTECTANT της 16/5/2016 από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης (αριθμ. Πρωτ. 11645/133796 π.ε.) θα διαβάσουμε στη σύνθεση του σκευάσματος 95% Aluminum silicate και 5% Βοηθητικές ουσίες οι οποίες δεν αποκαλύπτονται. Μήπως για αυτές τις ουσίες παίρνει την κόκκινη ετικέτα και τον χαρακτηρισμό Η351: Ύποπτο για πρόκληση καρκίνου; (σημεία 9 και 10). Ταυτόχρονα στη σελ. 10 και με στοιχείο 17 η ίδια υπηρεσία απαιτεί από την εταιρεία διάθεσης σε άπταιστα Αγγλικά την κατάθεση εντός 24 μηνών πλήρους μελέτης για το περιεχόμενο του εισπνεόμενου κρυσταλλικού πυριτίου. Που ξαναείδαμε σε ένα επίσημο κείμενο της Ελληνικής Πολιτείας να εμφανίζονται κρίσιμα τμήματα διατυπωμένα στην Αγγλική γλώσσα;. Δηλαδή, για ένα τόσο σοβαρό θέμα επιτρέψαμε την κυκλοφορία του σκευάσματος για ένα τόσο μακρό χρονικό διάστημα; Κατατέθηκε αυτή η μελέτη και οι άλλες απαιτήσεις τις οποίες έθεσε η αρμόδια υπηρεσία;
Λίγους μήνες αργότερα 22/11/2016 στη με αριθμ. πρωτ. απόφαση της ίδιας υπηρεσίας (10849/118623) έχει εξαφανιστεί η κόκκινη ετικέτα και ο χαρακτηρισμός ως ύποπτο πρόκλησης καρκίνου και τα κρίσιμα σημεία 9 και 10 εμφανίζονται με τελίτσες (…), αλλά έχει διατηρήσει τις διατάξεις για γάντια και μέσα προστασίας (ματιών και προσώπου) για τους χειριζόμενους το ψεκαστικό υγρό!.
Άρα, το ζήτημα το οποίο δημιουργήθηκε για λόγους διαφήμισης του καολίνη (που κατ εμέ είναι σίγουρο ότι έχει ελεύθερο SiO2 γιατί αποκλείεται να το απομακρύνουν εντελώς (θα στοίχιζε χιλιάδες ευρώ ανά τόνο)) πρέπει να τεθεί ως εξής:
Όλα τα πυριτικά ορυκτά όπως είναι ο ζεόλιθος, ο καολίνης, ο ατταπουλγίτης εφόσον χρησιμοποιούνται για ψεκασμούς πρέπει να χρησιμοποιούνται με μάσκα προσώπου, όπως εξ άλλου συστήνεται σε όλους τους ψεκασμούς τους οποίους κάνει ο αγρότης χρησιμοποιώντας διάφορα χημικά σκευάσματα.
[1] Για τις καρκινικές παρενέργειες του βρεφικού τάλκη, μηνύθηκε πρόσφατα στις ΗΠΑ μεγάλη πολυεθνική εταιρεία.
