Πατάτες γεμάτες αυταπάτες 

Του Γεωργίου Α. Δαουτοπούλου

Το σύστημα εμπορίας αγροτικών προϊόντων ήρθε και πάλι στην επικαιρότητα με
αφορμή την πρωτοβουλία των πολιτών της Κατερίνης. Το «κίνημα της πατάτας», όπως
αποκλήθηκε, φουντώνει μέρα με την ημέρα και ΜΜΕ και αιρετοί της τοπικής
αυτοδιοίκησης έσπευσαν να το υποστηρίξουν. Μοιράζουν, όμως, ελπίδες και
ασπιρίνες στο βαθύ πόνο της κρίσης και μας απομακρύνουν από μια μόνιμη και
οριστική λύση του προβλήματος της εμπορίας των αγροτικών προϊόντων που θυμίζει την
καθ’ ημάς Ανατολή και όχι Ευρώπη.

Σύστημα απλό και γνωστό. Όποιος θέλει, εκδίδει μπλοκ επιταγών και
περιφέρεται στην ύπαιθρο, αγοράζοντας αγροτικά προϊόντα. Ουδείς τον ελέγχει για
εγκαταστάσεις, απαιτούμενα κεφάλαια και μεταφορικά μέσα. Πολύ συχνά, χωρίς
παραστατικά μια και η φοροδιαφυγή στα αγροτικά προϊόντα είναι η μεγαλύτερη από
κάθε άλλο κλάδο. Κυνηγάμε τον ψιλικατζή που δεν έκοψε απόδειξη και αφήνουμε
τους αγροτικούς μεγαλοκαρχαρίες να αλωνίζουν. Να διαμορφώνουν τις τιμές όπως
θέλουν (η υπερτιμολόγηση πάει σύννεφο) και οι αρμόδιοι υπουργοί άλλοτε να
περιφέρονται στις λαχαναγορές με τηλεοπτικά συνεργεία (βλέπε περίπτωση
Κουλούρη), άλλοτε να απευθύνουν εκκλήσεις για συγκράτηση των τιμών ή να
εξαγγέλλουν δεκάδες ανεπαρκή και αναποτελεσματικά μέτρα (Παρατηρητήριο τιμών,
Επιτροπή Ανταγωνισμού κ.ά.).
Οι Λαχαναγορές Αθηνών και Θεσσαλονίκης έχουν διακοσμητικό ρόλο. Από τη
Λαχαναγορά του Ρέντη περνά μόνο το 20% των οπωροκηπευτικών που καταναλώνεται
στην Αττική. Από τις άλλες επτά παράνομες λαχαναγορές που εντόπισαν
δημοσιογράφοι, αλλά αδυνατούν να εντοπίσουν οι κρατικές αρχές (!), διακινείται
το 80% της κατανάλωσης στα οπωροκηπευτικά. Αν δείτε τον τρόπο διακίνησης
(ασυσκεύαστα και συχνά σε ακάθαρτα τελάρα), δε θα διαπιστώσετε διαφορά από
ανατολίτικα παζάρια.
Η ευθύνη των αγροτών είναι μεγάλη. Δεν μπόρεσαν τόσα χρόνια να οργανωθούν.
Το συνεταιριστικό κίνημα βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο ιστορικά. Η κορυφαία
συνεταιριστική ηγεσία, εκλεγμένη από μια μαφία αδρανών εκλεκτόρων-αντιπροσώπων,
παντελώς απούσα. Οι πετυχημένοι συνεταιρισμοί είναι η εξαίρεση. Το ίδιο μεγάλη
είναι και η ευθύνη της Πολιτείας. Υπάρχει τεράστιο θεσμικό κενό. Αν σε αυτό
προσθέσει κανείς τη διάσπαση των παραγωγών, δημιουργεί το κλίμα μέσα στο οποίο
επιβιώνουν οι αετονύχηδες.
Αν όμως οι παραγωγοί αδυνατούν να συλλάβουν τα πραγματικά τους προβλήματα
και να διεκδικήσουν τη λύση τους, τι κάνουν οι καταναλωτές που είναι και αυτοί
θύματα της ψαλίδας τιμών παραγωγού-καταναλωτή, αναρωτιόμουν σε ένα άρθρο μου
το 2005; Μια ψαλίδα που μεταφράζεται σε ένα συντελεστή επί 4 ή και μεγαλύτερο.
Τριάντα λεπτά τα ροδάκινα στον παραγωγό, 1,5 και 2 ευρώ στον καταναλωτή.
Η πρόσφατη κινητοποίηση των καταναλωτών αποτελεί ένα ηχηρό ράπισμα στα
τελευταία ίχνη πολιτικής ικανότητας αντιμετώπισης των οξυμένων κοινωνικών και
οικονομικών προβλημάτων. Αποτελεί άραγε την οριστική λύση στο πρόβλημα; Όχι
δυστυχώς. Δεν καλύπτει το σύνολο των φρούτων και λαχανικών που έχουν ανάγκη οι
καταναλωτές. Θυμίζει συνθήκες παύσης λειτουργίας των αγορών και των θεσμών κ.ά.
Η μόνιμη και ουσιαστική επίλυση του προβλήματος χρειάζεται δύο απλά μέτρα.
Πρώτον, απαγόρευση της πώλησης στο χωράφι. Δεύτερον, όλα τα προϊόντα να
πωλούνται με δημοπρασία. Με διαφάνεια και παραστατικά να είναι γνωστά στους
πάντες τα πάντα (τιμή, ποσότητα, ποιότητα, ταυτότητα αγοραστή και πωλητή). Αυτό
είναι και το μόνο ουσιαστικό μέτρο για να μην επαναλαμβάνεται κάθε τόσο η κρίση
διάθεσης κάποιων προϊόντων, οι αναποτελεσματικές αγροτικές κινητοποιήσεις και
οι χάρτινες επιταγές.
Το πολιτικό σύστημα να διαμορφώσει το αναγκαίο θεσμικό πλαίσιο που θα
καταστήσει αδύνατες πρακτικές ελέγχου της αγοράς σε βάρος των αδυνάτων και των
πολλών. Είναι η μόνη αναγκαία και ικανή λύση του τεράστιου προβλήματος.

No Comments Yet.