Φτιάξτε το
δικό σας υγρό και στερεό βιολογικό λίπασμα
δικό σας υγρό και στερεό βιολογικό λίπασμα
Του Γεωργίου Α.
Δαουτοπούλου, Καθηγητή Γεωπονίας ΑΠΘ
Δαουτοπούλου, Καθηγητή Γεωπονίας ΑΠΘ
Η λίπανση των καλλιεργειών αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες
επιβαρύνσεις στο κόστος παραγωγής των γεωργικών προϊόντων. Όταν μάλιστα είναι
συμβατική ή χημική, οι παρενέργειές της συχνά υπερβαίνουν τις ωφέλειες. Συνεπώς, η δυνατότητα να παράγουμε οι ίδιοι
τα δικά μας λιπάσματα και μάλιστα βιολογικά, φαντάζει ιδιαίτερα δελεαστική. Όταν
μάλιστα προσθέσουμε και την πληροφορία ότι το κόστος παραγωγής είναι μηδαμινό,
τότε είναι πραγματικά Θείο δώρο.
επιβαρύνσεις στο κόστος παραγωγής των γεωργικών προϊόντων. Όταν μάλιστα είναι
συμβατική ή χημική, οι παρενέργειές της συχνά υπερβαίνουν τις ωφέλειες. Συνεπώς, η δυνατότητα να παράγουμε οι ίδιοι
τα δικά μας λιπάσματα και μάλιστα βιολογικά, φαντάζει ιδιαίτερα δελεαστική. Όταν
μάλιστα προσθέσουμε και την πληροφορία ότι το κόστος παραγωγής είναι μηδαμινό,
τότε είναι πραγματικά Θείο δώρο.
Η μονάδα που θα σας περιγράψω σε αδρές γραμμές είναι
αποτέλεσμα συσσωρευμένων γνώσεων και εμπειρίας 10 ετών, οι οποίες συνδυάστηκαν
για να δώσουν το ποθούμενο αποτέλεσμα με την εμπειρία μου ως Γεωπόνου τα
τελευταία 40 χρόνια. Όπως έχετε ήδη πληροφορηθεί, είμαι ένθερμος οπαδός της
αειφορικής γεωργίας την οποία μάλιστα ασκώ, ώστε θεωρία και πράξη να ενωθούν για
τη μακροχρόνια ευημερία των αγροτικών οικοσυστημάτων.
αποτέλεσμα συσσωρευμένων γνώσεων και εμπειρίας 10 ετών, οι οποίες συνδυάστηκαν
για να δώσουν το ποθούμενο αποτέλεσμα με την εμπειρία μου ως Γεωπόνου τα
τελευταία 40 χρόνια. Όπως έχετε ήδη πληροφορηθεί, είμαι ένθερμος οπαδός της
αειφορικής γεωργίας την οποία μάλιστα ασκώ, ώστε θεωρία και πράξη να ενωθούν για
τη μακροχρόνια ευημερία των αγροτικών οικοσυστημάτων.
Γαιοσκώληκες, Ενεργοί Μικροοργανισμοί, Ζεόλιθος, μυκόρριζες
και γνώσεις από τη γη των Ίνκας οι οποίοι πρώτοι δημιούργησαν οργανικά
υποστρώματα καλλιέργειας αξιοποιώντας άχρηστα υλικά, συνδυάζονται σε μια
εγκατάσταση πολύ χαμηλών ενεργειακών απαιτήσεων και κόστους λειτουργίας για να
μας δίνουν σε όλη σχεδόν τη διάρκεια του έτους (με μια μικρή παύση το χειμώνα
στις Βόρειες περιοχές της χώρας) ένα πολύτιμο βιολογικό λίπασμα που εφαρμόζεται
στο έδαφος και στα φύλλα όλων των καλλιεργειών με εξαιρετικά αποτελέσματα στην
ποιότητα και ποσότητα της αναμενόμενης παραγωγής αλλά και στην υγιεινή
κατάσταση δένδρων και φυτών.
και γνώσεις από τη γη των Ίνκας οι οποίοι πρώτοι δημιούργησαν οργανικά
υποστρώματα καλλιέργειας αξιοποιώντας άχρηστα υλικά, συνδυάζονται σε μια
εγκατάσταση πολύ χαμηλών ενεργειακών απαιτήσεων και κόστους λειτουργίας για να
μας δίνουν σε όλη σχεδόν τη διάρκεια του έτους (με μια μικρή παύση το χειμώνα
στις Βόρειες περιοχές της χώρας) ένα πολύτιμο βιολογικό λίπασμα που εφαρμόζεται
στο έδαφος και στα φύλλα όλων των καλλιεργειών με εξαιρετικά αποτελέσματα στην
ποιότητα και ποσότητα της αναμενόμενης παραγωγής αλλά και στην υγιεινή
κατάσταση δένδρων και φυτών.
Η μονάδα πρέπει να κατασκευαστεί σε ένα απάνεμο μέρος που δεν
θα κρυώνει το χειμώνα αλλά και δεν θα υπερθερμαίνεται το καλοκαίρι. Επίσης
χρειάζεται παροχή νερού χωρίς χλώριο (νερό βροχής από μια δεξαμενή συγκέντρωσης
ή καλύτερα πηγής ή από ένα πηγάδι με καθαρό νερό). Στη θέση αυτή (κάτω από ένα
στέγαστρο) διαμορφώνουμε με οπλισμένο σκυρόδεμα μια επιφάνεια μήκους 5-6
θα κρυώνει το χειμώνα αλλά και δεν θα υπερθερμαίνεται το καλοκαίρι. Επίσης
χρειάζεται παροχή νερού χωρίς χλώριο (νερό βροχής από μια δεξαμενή συγκέντρωσης
ή καλύτερα πηγής ή από ένα πηγάδι με καθαρό νερό). Στη θέση αυτή (κάτω από ένα
στέγαστρο) διαμορφώνουμε με οπλισμένο σκυρόδεμα μια επιφάνεια μήκους 5-6
μέτρων
και πλάτους 4 μέτρων. Η επιφάνεια διαμορφώνεται με κλίση προς το κέντρο της
μιας από τις 2 πλευρές όπου θα στραγγίζουν τα κατασταλάγματα σε ένα πλαστικό
βαρέλι χωρητικότητας 80 περίπου λίτρων.
Από τις 3 πλευρές της μονάδας ορθώνεται τοίχος από τούβλα σε
ύψος 60-80 εκατοστών. Η τέταρτη πλευρά δεν χτίζεται γιατί σε αυτήν θα
διαμορφωθούν οι πόρτες από τις οποίες θα τροφοδοτείται η μονάδα με φυτικό
υλικό. Το δάπεδο της μονάδας στρώνεται με μισά τούβλα σε κατακόρυφη θέση και τα
κενά των τούβλων γεμίζονται με ειδικό υλικό (δικής μας επινόησης και σύνθεσης) που προάγει τις βιολογικές
λειτουργίες που θα λαμβάνουν χώρα στη μονάδα. Ουσιαστικά είναι ένα υλικό που
δίνει την ευκαιρία στους μικροοργανισμούς να πολλαπλασιαστούν ανενόχλητοι και
στη συνέχεια να εμπλουτίσουν το υγρό λίπασμα που θα εκρέει.
ύψος 60-80 εκατοστών. Η τέταρτη πλευρά δεν χτίζεται γιατί σε αυτήν θα
διαμορφωθούν οι πόρτες από τις οποίες θα τροφοδοτείται η μονάδα με φυτικό
υλικό. Το δάπεδο της μονάδας στρώνεται με μισά τούβλα σε κατακόρυφη θέση και τα
κενά των τούβλων γεμίζονται με ειδικό υλικό (δικής μας επινόησης και σύνθεσης) που προάγει τις βιολογικές
λειτουργίες που θα λαμβάνουν χώρα στη μονάδα. Ουσιαστικά είναι ένα υλικό που
δίνει την ευκαιρία στους μικροοργανισμούς να πολλαπλασιαστούν ανενόχλητοι και
στη συνέχεια να εμπλουτίσουν το υγρό λίπασμα που θα εκρέει.
Η μονάδα χωρίζεται σε 2 θαλάμους από τους οποίους λειτουργεί
κάθε φορά ο ένας θάλαμος. Στο θάλαμο λειτουργίας εισάγονται φυτικά υλικά
ψιλοτεμαχισμένα και κατά προτίμηση από διαφορετικά είδη χόρτων και λαχανικών
(όσο περισσότερα είδη τόσο το καλύτερο). Από την οροφή της στέγης και κατά
διαστήματα με έναν προγραμματιστή το υλικό διαβρέχεται και η περίσσειά του εκρέει
προς το δοχείο διαλύοντας την κοπριά των γαιοσκωλήκων και παρασύροντας μαζί
δισεκατομμύρια μικροοργανισμών. Οι
χρόνοι είναι ανάλογοι των καιρικών συνθηκών, ποσότητας των φυτικών υλικών και
του αριθμού και της δραστηριότητας των γαιοσκωλήκων.
κάθε φορά ο ένας θάλαμος. Στο θάλαμο λειτουργίας εισάγονται φυτικά υλικά
ψιλοτεμαχισμένα και κατά προτίμηση από διαφορετικά είδη χόρτων και λαχανικών
(όσο περισσότερα είδη τόσο το καλύτερο). Από την οροφή της στέγης και κατά
διαστήματα με έναν προγραμματιστή το υλικό διαβρέχεται και η περίσσειά του εκρέει
προς το δοχείο διαλύοντας την κοπριά των γαιοσκωλήκων και παρασύροντας μαζί
δισεκατομμύρια μικροοργανισμών. Οι
χρόνοι είναι ανάλογοι των καιρικών συνθηκών, ποσότητας των φυτικών υλικών και
του αριθμού και της δραστηριότητας των γαιοσκωλήκων.
Η
τέταρτη πλευρά της κατασκευής που παραμένει άχτιστη και έχει μια ανοιγόμενη πόρτα
με πλέγμα μικρού βρόγχου πρέπει πάντα να είναι κλειστή (αποτρέπουμε την είσοδο
τρωκτικών και πουλιών που θα αφάνιζαν τους γαιοσκώληκες). Η ίδια περίφραξη της
πόρτας συνεχίζεται και στις άλλες τρεις πλευρές και φθάνει μέχρι την οροφή ώστε
να είναι αδύνατη η είσοδος των θηρευτών
των γαιοσκωλήκων.
τέταρτη πλευρά της κατασκευής που παραμένει άχτιστη και έχει μια ανοιγόμενη πόρτα
με πλέγμα μικρού βρόγχου πρέπει πάντα να είναι κλειστή (αποτρέπουμε την είσοδο
τρωκτικών και πουλιών που θα αφάνιζαν τους γαιοσκώληκες). Η ίδια περίφραξη της
πόρτας συνεχίζεται και στις άλλες τρεις πλευρές και φθάνει μέχρι την οροφή ώστε
να είναι αδύνατη η είσοδος των θηρευτών
των γαιοσκωλήκων.
Από την πόρτα εισάγουμε τα φυτικά υλικά και εξάγουμε την
κοπριά των γαιοσκωλήκων. Ο χώρος της κομποστοποίησης χωρίζεται σε 2 μέρη με σύρμα
και πάντα χρησιμοποιείται ο ένας χώρος. Όταν οι γαιοσκώληκες έχουν καταναλώσει
όλο το υλικό και έχει συσσωρευτεί αρκετός όγκος κοπριάς, ρίχνουμε φρέσκο υλικό
στον άλλο χώρο και σε μερικές ημέρες ή βδομάδες όλοι οι γαιοσκώληκες έχουν
μεταφερθεί εκεί, μια και στον παλαιό χώρο δεν απέμεινε τροφή. Τότε μπαίνουμε
και απομακρύνουμε την κοπριά και κρατούμε τον χώρο καθαρό για να κάνουμε
μελλοντικά την μεταφορά των γαιοσκωλήκων σε αυτόν.
κοπριά των γαιοσκωλήκων. Ο χώρος της κομποστοποίησης χωρίζεται σε 2 μέρη με σύρμα
και πάντα χρησιμοποιείται ο ένας χώρος. Όταν οι γαιοσκώληκες έχουν καταναλώσει
όλο το υλικό και έχει συσσωρευτεί αρκετός όγκος κοπριάς, ρίχνουμε φρέσκο υλικό
στον άλλο χώρο και σε μερικές ημέρες ή βδομάδες όλοι οι γαιοσκώληκες έχουν
μεταφερθεί εκεί, μια και στον παλαιό χώρο δεν απέμεινε τροφή. Τότε μπαίνουμε
και απομακρύνουμε την κοπριά και κρατούμε τον χώρο καθαρό για να κάνουμε
μελλοντικά την μεταφορά των γαιοσκωλήκων σε αυτόν.
Το υγρό λίπασμα από τη μικρή δεξαμενή συγκέντρωσης που πρέπει
να είναι κλειστή και όχι ανοιχτή, μεταφέρεται με αντλία σε υπερυψωμένη κλειστή
μαύρη δεξαμενή χωρητικότητας 1000 λίτρων από την οποία γεμίζεται με φυσική ροή το
υγρό λίπασμα για να μεταφερθεί και ραντιστεί στις καλλιέργειές μας. Το λίπασμα
αυτό αραιώνεται σε αναλογία 1:10 και ραντίζεται στα φύλλα και το έδαφος (δεν χρειάζεται αραίωση) νωρίς
το πρωί ή καλύτερα το απόγευμα μετά ή προς τη δύση του ήλιου μια και τότε είναι
ανοιχτά τα στομάτια των φύλλων στα οποία θα αναζητήσουν καταφύγιο οι
μικροοργανισμοί. Μια φορά το χρόνο θα παίρνετε και στερεό λίπασμα που θα έχει τις ιδιότητες του λιπάσματος των Ινκας.
να είναι κλειστή και όχι ανοιχτή, μεταφέρεται με αντλία σε υπερυψωμένη κλειστή
μαύρη δεξαμενή χωρητικότητας 1000 λίτρων από την οποία γεμίζεται με φυσική ροή το
υγρό λίπασμα για να μεταφερθεί και ραντιστεί στις καλλιέργειές μας. Το λίπασμα
αυτό αραιώνεται σε αναλογία 1:10 και ραντίζεται στα φύλλα και το έδαφος (δεν χρειάζεται αραίωση) νωρίς
το πρωί ή καλύτερα το απόγευμα μετά ή προς τη δύση του ήλιου μια και τότε είναι
ανοιχτά τα στομάτια των φύλλων στα οποία θα αναζητήσουν καταφύγιο οι
μικροοργανισμοί. Μια φορά το χρόνο θα παίρνετε και στερεό λίπασμα που θα έχει τις ιδιότητες του λιπάσματος των Ινκας.
Τον άλλο μήνα θα αρχίσει τη λειτουργία και η δική μου μονάδα
στο πατρικό μου αγρόκτημα στην Καστοριά για να καλύψω τις ανάγκες του οπωρώνα
καρυδιάς σε λιπαντικά στοιχεία. Τότε θα
έχω στοιχεία όσον αφορά το κόστος κατασκευής και τη δυναμικότητα της μονάδας
στην παραγωγή υγρού λιπάσματος και βέβαια περισσότερες φωτογραφίες και
αναλυτικά σχέδια κατασκευής. Σήμερα δυστυχώς δε γνωρίζω πόσα λίτρα υγρού
λιπάσματος μπορούν να παραχθούν σε ετήσια βάση. Όσον αφορά το κόστος υπολογίζω
πως, χωρίς να υπολογίζω την προσωπική
μου εργασία, να μην ξεπεράσει τα 400-800 ευρώ. Το ποσό αυτό θα αποσβεστεί από τον
πρώτο κιόλας χρόνο λειτουργίας της μονάδας. Επίσης είναι απαραίτητο να μην
αρκεστούμε στους κοινούς γαιοσκώληκες αλλά να εφοδιάσουμε τη μονάδα με τους
καλιφορνέζικους γαιοσκώληκες που είναι πιο λαίμαργοι και καταναλώνουν
καθημερινά φυτικά υλικά όσο και το βάρος του σώματός τους.
στο πατρικό μου αγρόκτημα στην Καστοριά για να καλύψω τις ανάγκες του οπωρώνα
καρυδιάς σε λιπαντικά στοιχεία. Τότε θα
έχω στοιχεία όσον αφορά το κόστος κατασκευής και τη δυναμικότητα της μονάδας
στην παραγωγή υγρού λιπάσματος και βέβαια περισσότερες φωτογραφίες και
αναλυτικά σχέδια κατασκευής. Σήμερα δυστυχώς δε γνωρίζω πόσα λίτρα υγρού
λιπάσματος μπορούν να παραχθούν σε ετήσια βάση. Όσον αφορά το κόστος υπολογίζω
πως, χωρίς να υπολογίζω την προσωπική
μου εργασία, να μην ξεπεράσει τα 400-800 ευρώ. Το ποσό αυτό θα αποσβεστεί από τον
πρώτο κιόλας χρόνο λειτουργίας της μονάδας. Επίσης είναι απαραίτητο να μην
αρκεστούμε στους κοινούς γαιοσκώληκες αλλά να εφοδιάσουμε τη μονάδα με τους
καλιφορνέζικους γαιοσκώληκες που είναι πιο λαίμαργοι και καταναλώνουν
καθημερινά φυτικά υλικά όσο και το βάρος του σώματός τους.
Αναλυτικές οδηγίες κατασκευής μιας τέτοιας μονάδας και
αναλυτικά σχέδια με φωτογραφίες είναι διαθέσιμες στους
ενδιαφερόμενους παραγωγούς με κόστος μόνο 20 ευρώ συν τα ταχυδρομικά (4,8 ευρώ). Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει παράλληλα να μελετήσουν προσεκτικά το βιβλίο μου με τον τίτλο "Εφαρμογές των Ενεργών Μικροοργανισμών στη Γεωργία" που μπορεί να τους αποσταλεί στην προνομιακή τιμή των 20 ευρώ χωρίς έξοδα αποστολής. Δηλ. το συνολικό πακέτο θα στοιχίσει 40 περίπου ευρώ και θα αναλάβετε την υποχρέωση να μας στείλετε τις εντυπώσεις σας μαζί με φωτογραφίες από την εφαρμογή του υγρού βιολογικού λιπάσματος και της τέρρα πρέτα που θα παράξετε για τις καλλιέργειές σας. Στους ίδιους παραγωγούς θα
είμαστε σε θέση να τους εφοδιάσουμε με μικρό κόστος με μείγμα μικροοργανισμών
και με το ειδικό υπόστρωμα καλλιέργειας για τον πολλαπλασιασμό των
μικροοργανισμών χωρίς καμιά επιπλέον προσθήκη στα επόμενα χρόνια. Η γνώση στην υπηρεσία της Γεωργίας και των ανθρώπων που την υπηρετούν. Η νέα γεωργία που προβάλλει σε αντικατάσταση της χημικής θα στηριχθεί στην ουσιαστική γνώση σε αγαστή συνεργασία με τη φύση.
αναλυτικά σχέδια με φωτογραφίες είναι διαθέσιμες στους
ενδιαφερόμενους παραγωγούς με κόστος μόνο 20 ευρώ συν τα ταχυδρομικά (4,8 ευρώ). Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει παράλληλα να μελετήσουν προσεκτικά το βιβλίο μου με τον τίτλο "Εφαρμογές των Ενεργών Μικροοργανισμών στη Γεωργία" που μπορεί να τους αποσταλεί στην προνομιακή τιμή των 20 ευρώ χωρίς έξοδα αποστολής. Δηλ. το συνολικό πακέτο θα στοιχίσει 40 περίπου ευρώ και θα αναλάβετε την υποχρέωση να μας στείλετε τις εντυπώσεις σας μαζί με φωτογραφίες από την εφαρμογή του υγρού βιολογικού λιπάσματος και της τέρρα πρέτα που θα παράξετε για τις καλλιέργειές σας. Στους ίδιους παραγωγούς θα
είμαστε σε θέση να τους εφοδιάσουμε με μικρό κόστος με μείγμα μικροοργανισμών
και με το ειδικό υπόστρωμα καλλιέργειας για τον πολλαπλασιασμό των
μικροοργανισμών χωρίς καμιά επιπλέον προσθήκη στα επόμενα χρόνια. Η γνώση στην υπηρεσία της Γεωργίας και των ανθρώπων που την υπηρετούν. Η νέα γεωργία που προβάλλει σε αντικατάσταση της χημικής θα στηριχθεί στην ουσιαστική γνώση σε αγαστή συνεργασία με τη φύση.
