Οι εμπειρίες και οι σχέσεις όλων μας με τους μικροοργανισμούς
είναι αρνητικές. Από μικρά παιδιά μαθαίνουμε να μην πιάνουμε ή παίζουμε με τα
χώματα ή μάλλον με τις βρωμιές, όπως τις αποκαλούσε η συγχωρεμένη μητέρα μου,
διακόπτοντας προς μεγάλη μου απογοήτευση το παιχνίδι της κατασκευής φούρνων από
ξηρό χώμα. Ευτυχώς που η παρέμβαση του πατέρα που αγαπούσε τη γη και μου δίδαξε
και κληρονόμησε την αγάπη για αυτή, αναιρούσε συχνά τη μητρική απαγόρευση. Και
από ότι διαπίστωσα, δεκαετίες αργότερα, φαίνεται να δικαιώνεται πλήρως.

Πολλές δεκαετίες αργότερα, προς το τέλος της ακαδημαϊκής μου
καριέρας ανακάλυψα την ευεργετική τους δράση, την οποία δυστυχώς απέκρυψαν και
οι πανεπιστημιακές μου σπουδές στη Γεωπονία. Ακόμη και σήμερα, οι γνώσεις που
παρέχουμε στους αυριανούς Γεωπόνους για τον μικρόκοσμο είναι περιορισμένες και
η περισσότερη γνώση αναφέρεται στους παθογόνους μικροοοργανισμούς (βακτήρια,
μύκητες και ιούς). Και βέβαια το οπλοστάσιο που επιστρατεύουμε είναι χημικό ή
συλλογή και καύση των προσβεβλημένων φύλλων, βλαστών και ανθέων (πράξη αστείας
αποτελεσματικότητας).

Δύο πράγματα είναι πανταχού παρόντα σε αυτόν τον κόσμο, ο Θεός
και οι μικροοργανισμοί. Το πρώτο μπορούν να το αμφισβητήσουν οι άθεοι και οι
ειδωλολάτρες. Το δεύτερο όμως ισχύει εν παντί τόπω και χρόνω μάλιστα. Λυπάμαι
που θα απογοητεύσω όσους φροντίζουν υπερβολικά την καθαριότητα. Η έννοια της
καθαριότητας είναι άγνωστη στη φύση. Δέκα φορές να πλύνετε τα χέρια σας με ένα
σαπούνι και την ενδέκατη να πάρω μια σταγόνα και την βάλω στο μικροσκόπιο θα δω
αρκετές εκατοντάδες ή χιλιάδες από αυτούς να παρελαύνουν στην οθόνη του μικροσκοπίου.

Οι
μικροοργανισμοί λοιπόν υπάρχουν παντού. Στον αέρα, στο έδαφος, στο νερό, στο
δέρμα μας, στο σώμα ανθρώπων και ζώων. Άλλωστε είναι τόσο μικροί. Χρειαζόμαστε
10 τρισεκατομμύρια βακτήρια για να δείξει η βελόνα μιας ζυγαριάς μεγάλης ακριβείας
το 1 γραμμάριο. Πολλαπλασιάζονται με μίτωση (απλή διαίρεση) κάθε 20 λεπτά. Ο
ένας γίνονται δύο, οι δύο τέσσερις και ούτω καθεξής. Αν οι συνθήκες ευνοούσαν
τον πολλαπλασιασμό τους, όχι κάθε 20 λεπτά αλλά ακόμη πιο αργά, για παράδειγμα κάθε
1 ώρα, τότε θα ζύγιζαν σε:

·        
3 ημέρες 5 τόνους

·        
6 ημέρες θα είχαν το
βάρος που αντιστοιχεί στον όγκο της γης!

Ακόμη ένα
παράδειγμα. Αν έχουμε 500 κιλά μαγιάς σε 24 ώρες μπορούμε, με τις γνωστές
ευνοϊκές συνθήκες, να την κάνουμε 50.000 κιλά. Ένας κτηνοτρόφος έχοντας ένα
μοσχάρι 500 κιλών, όσο και να το περιποιηθεί και να το ταΐσει σε μια ημέρα, το
μόνο που μπορεί να κάνει είναι να αυξήσει το βάρος του μόλις κατά 800
γραμμάρια.

Από αυτά τα
παραδείγματα γίνεται αντιληπτό ότι κυρίαρχος σε αυτόν τον πλανήτη είναι ο
μικρόκοσμος και όχι ο μακρόκοσμος! Και μάλλον φαντάζουν παραμύθια αυτά που λέμε
για το ανθρώπινο είδος ως το κυρίαρχο είδος σε αυτόν τον πλανήτη. Κυρίαρχοι
είναι οι μικροοργανισμοί και καλά θα κάνουμε να το πιστέψουμε γρήγορα. Άλλωστε,
χάρις σε αυτούς, έγινε κατοικήσιμος ο πλανήτης μας στην εποχή της δημιουργίας.

Μέχρι σήμερα
έχουμε μελετήσει έναν πάρα πολύ μικρό αριθμό από τα διαφορετικά είδη
μικροοργανισμών που υπάρχουν και οι οποίοι ανέρχονται σε 1 δισεκατομμύριο. Ευτυχώς
που δεν έχουν χρώμα. Αν είχαν κόκκινο, για παράδειγμα, ο πλανήτης μας θα ήταν
κατακόκκινος χάνοντας τη σημερινή πανδαισία χρωμάτων προς τέρψη όμως των οπαδών
του κόκκινου, είτε πολιτικά είτε αθλητικά!.

Αν δεν μας
βλάπτουν αυτά τα πλήθη των πανταχού παρόντων μικροοργανισμών αυτό οφείλεται
στην καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος που μόλις επισημάνει
έναν επιβλαβή εισβολέα κινητοποιεί τις δυνάμεις του (αντισώματα) και τον
εξουδετερώνει. Αν θέλετε να διαβάσετε περισσότερα για το ρόλο των
μικροοργανισμών, θα σας συνιστούσαμε ανεπιφύλακτα την Ελληνική μετάφραση του
βιβλίου του Γερμανού Βιολόγου Hammes Ernst
(Χάμμες Έρνστ) που κυκλοφορεί στη χώρα μας από τις εκδόσεις Πύρινος Κόσμος με
τίτλο: Ο Κύκλος της Φύσης: Πως οι Ενεργοί
Μικροοργανισμοί Εναρμονίζουν τη Φύση. Αθήνα, 2009 και για «να μην πέσει το
σπίτι και με πλακώσε» και το βιβλίο μου: «Εφαρμογές των Ενεργών Μικροοργανισμών
στη Γεωργία», Εκδόσεις Ζυγός, Θεσσαλονίκη 2012 από όπου και προέρχονται οι
παρούσες λίγες αναφορές. (Από το Νοέμβριο του 2015 προσφέρεται στην προνομιακή τιμή των 20 ευρώ και στέλνεται με αντικαταβολή χωρίς επιβάρυνση).

Οι Ενεργοί Μικροοργανισμοί ανακαλύφθηκαν το 1982 από τον
Ιάπωνα Καθηγητή Λαχανο­κομίας και Δενδροκομίας Τερούο Χίγκα (Teruo Higa). Από αρκετό καιρό ο Καθηγητής
Χίγκα ασχολούνταν με πειράματα με μικροοργανισμούς του εδάφους. Όταν τελείωνε
το πειραματικό μέρος, έριχνε τους μικροοργανισμούς σε έναν κουβά και στη
συνέχεια, ο ίδιος ή οι συνεργάτες του, στο γκαζόν της αυλής του ισόγειου Εργαστηρίου
του.

Λίγες ημέρες μετά από ένα τέτοιο άδειασμα των μικροοργανισμών
στο χλοοτάπητα, παρατήρησε ότι το γκαζόν που είχε διαβρεχτεί είχε αναπτυχθεί
πολύ περισσότερο από το γειτονικό που δεν είχε βραχεί. Αυτή η παρατήρηση ήταν η
απαρχή της μετέπειτα επιτυχίας. Ανέτρεξε ξανά στις σημειώσεις για να δει ποιοι
ήταν αυτοί οι μικροοργανισμοί που περιέχονταν στον κουβά και έστησε νέα
πειράματα για να επιβεβαιωθεί ή διαψευστεί η αρχική παρατήρηση.

Πολλοί, συνάδελφοι ή αναγνώστες,
ίσως σπεύσουν να ισχυριστούν ότι ο καθηγητής Χίγκα ήταν τυχερός. Το ίδιο είπαν
και  για τον Φλέμινγκ για την ανακάλυψη
της πενικιλίνης. Και αυτή κάπως έτσι έγινε. Ο ίδιος όμως ο Φλέμινγκ είχε
παρατηρήσει και είμαι βέβαιος ότι το ίδιο συνέβη και με τον Χίγκα ότι: “invention is 99 percent perspiration
and 1 percent inspiration” (η ανακάλυψη
είναι αποτέλεσμα ιδρώτα σε ποσοστό 99% και έμπνευσης σε ποσοστό 1%).

Λίγα χρόνια, μετά την πρώτη «τυχαία» ανακάλυψη, η ομάδα των
μικροοργανισμών τυποποιήθηκε σε ένα πλήθος από διαφορετικά είδη ωφέλιμων
μικροοργανισμών που υπάρχουν στη φύση και σήμερα προέρχονται από 3 ομάδες.
Αυτές είναι:

•        
Φωτοσυνθετικά βακτήρια

•        
Ζύμες, και

•        
Βακτήρια γαλακτικού οξέος

    Αυτά
τα τρισεκατομμύρια των μικροοργανισμών που υπάρχουν στη φύση μπορούν να
ταξινομηθούν σε 3 μεγάλες κατηγορίες, ανάλογα με το ρόλο που παίζουν.

Οι αποσυνθετικοί ή εκφυλιστικοί  μικροοργανισμοί αποτελούν το 5-10% του
συνόλου των μικροοργανισμών του πλανήτη. Οι μικροοργανισμοί αυτοί είναι οι
μικροοργανισμοί της παρακμής, της σήψης. Είναι οι μικροοργανισμοί που οδηγούν
στην παύση της ζωής, στον θάνατο.

Οι αναζωογονητικοί
μικροοργανισμοί ή μικροοργανισμοί της
ζωής που αποτελούν και αυτοί ένα 5-10% του συνόλου των μικροοργανισμών.
Αυτοί, όπως δηλώνει η ονομασία τους, προάγουν τη ζωή στα οικοσυστήματα στα
οποία επικρατούν.

Τέλος, τη συντριπτική πλειοψηφία των μικροοργανισμών αποτελούν
οι λεγόμενοι ουδέτεροι 80-90%.
Όπως υποδηλώνει και η ονομασία τους, αυτοί ακολουθούν κάθε φορά αυτούς από τις
δύο πρώτες ομάδες που γίνονται κυρίαρχοι σε ένα δεδομένο οικοσύστημα. Για
παράδειγμα, αν το πάνω χέρι το πάρουν οι οργανισμοί της αποσύνθεσης, τότε
ακολουθούν και αυτοί την ίδια δράση με αποτέλεσμα το σύστημα να είναι ένα
σύστημα παρακμής, ένα σύστημα που οδηγεί στο θάνατο. Αν αντιθέτως επικρατήσουν
οι μικροοργανισμοί της ζωής, τότε και οι ουδετερόφιλοι τους ακολουθούν και το
όλο οικοσύστημα προάγει τη ζωή. Η τάση των ουδέτερων μικροοργανισμών να
ακολουθούν, αυτούς που κάθε φορά επικρατούν, ονομάζεται Αρχή της Επικράτησης.

Αυτήν την αρχή εκμεταλλεύονται οι Ενεργοί Μικροοργανισμοί (ΕΜ).
Η σταδιακή προσθήκη των ΕΜ στο έδαφος ή στα φυτά και τα ζώα ευνοεί τους
αναζωογονητικούς μικροοργανισμούς για να γίνουν κυρίαρχοι στο αγροτικό
οικοσύστημά μας και να παρασύρουν τη μεγάλη πλειοψηφία των ουδετερόφιλων
μικροοργανισμών σε μια ευεργετική δράση.

Ένα άλλο σημείο που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι η
συντριπτική πλειοψηφία των μικροοργανισμών είναι ετερότροφοι. Δεν έχουν δηλαδή
την ικανότητα να τραφούν από μόνοι τους. Πηγή της τροφής τους είναι η οργανική
ουσία του εδάφους. Επίσης να συγκρατήσουμε στο μυαλό μας ότι σε κάθε δένδρο ή
φυτό το μισό της φυτικής του μάζας δεν είναι ορατό!. Βρίσκεται στο έδαφος με τη
μορφή των ριζών και αυτό αποτελεί πηγή τροφής για τους μικροοργανισμούς του εδάφους.

Σε πέντε ενότητες θα μπορούσε κανείς να εντάξει την ευεργετική
επίδραση που έχουν οι ΕΜ στην παραγωγική διαδικασία:

1) Ενισχύουν το φύτρωμα, την ανθοφορία, καρποφορία και
ωρίμανση στα φυτά. Όσοι χρησιμοποιούν σπόρους ή βολβούς θα δουν μεγαλύτερα ποσοστά
φυτρώματος και ακμαιότερα φυτά αν εφαρμόσουν τους ΕΜ πριν από την σπορά. Αναλυτικές
οδηγίες δίνουμε στο βιβλίο μας.

2) Βελτιώνουν τις φυσικές, χημικές και βιολογικές διαδικασίες
του εδάφους και καταστέλλουν τα παθογόνα του εδάφους, π.χ. προσβολές από Fusarium. Έτσι δημιουργούν
ένα πολύ ευνοϊκό περιβάλλον.

3) Αυξάνουν τη φωτοσυνθετική ικανότητα των καλλιεργειών μέσα
από τη λειτουργία των φωτοσυνθετικών βακτηρίων. Με αυτόν τον τρόπο αυξάνεται το
ποσοστό της ηλιακής ακτινοβολίας που αξιοποιούν τα φυτά και προσφέρουν σε εμάς
τους ανθρώπους.

4) Βελτιώνουν την ανθεκτικότητα των φυτών στα παράσιτα και
ασθένειες γιατί τα εφοδιάζουν με μια σειρά από ουσίες που προάγουν τη ζωή και
δεν αφήνουν έδαφος στους παράγοντες της παρακμής,

5) Αυξάνουν την αποτελεσματικότητα της οργανικής ουσίας ως
λιπάσματος ή μάλλον ως εδαφοβελτιωτικού γιατί η οργανική ουσία δεν προσθέτει
θρεπτικά στοιχεία με το τσουβάλι, όπως τα χημικά λιπάσματα, αλλά προσφέρει
πολλαπλάσια χρήσιμο έργο. Οι ΕΜ μετατρέπουν, με πολύ γρήγορους ρυθμούς, την
οργανική ουσία του εδάφους σε χούμο, που είναι το καλύτερο θρεπτικό υλικό για
δένδρα και φυτά που δεν μπόρεσε και μάλλον δεν θα μπορέσει να συνθέσει ο
άνθρωπος.

 Έρευνα στη Βραζιλία σε
καλλιέργεια πορτοκαλιών και με εφαρμογή των ΕΜ σε πολύ μικρή δοσολογία (1:1000)
έδειξε ότι έναντι του μάρτυρα είχαμε σημαντική αύξηση στην περιεκτικότητα του
εδάφους σε οργανική ουσία και στην Εναλλακτική Ικανότητα και πολύ σημαντική
μείωση στην οξύτητα του εδάφους (κατά 2 περίπου μονάδες).

Μέσα από τις παραπάνω λειτουργίες, η χρήση των ΕΜ στη γεωργία
μας δίνει τη δυνατότητα:

1) Nα
αξιοποιήσουμε τα φυτικά υπολείμματα. Δυστυχώς στη χώρα μας, με την επέκταση της
εξειδίκευσης της παραγωγής, τεράστιες ποσότητες φυτικών υπολειμμάτων οδηγούνται
στην πυρά και δεν αξιοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία. Οι σιτοπαραγωγοί
και ορυζοπαραγωγοί καίνε την καλαμιά, οι δενδροπαραγωγοί τα κλαδεύματα και όλοι
μαζί φράχτες και πρανή χωραφιών (Εικόνα 1). Στις μεικτές παραδοσιακές
εκμεταλλεύσεις των παππούδων μας δεν υπήρχαν άχρηστα υλικά. Τα φυτικά
υπολείμματα ήταν τροφή για τα ζώα και τα απορρίμματα των ζώων ήταν πολύτιμη
οργανική ουσία για τα χωράφια.

Αυτήν την χαμένη ενότητα φυτών και ζώων αποκαθιστούν οι ΕΜ. Αν
μάλιστα ο παραγωγός αρχίσει να χρησιμοποιεί τους ΕΜ στο στάβλο του, η
ευεργετική τους δράση θα περάσει όχι μόνο στα ζώα, αλλά μέσα από τις κοπριές θα
περάσει στις καλλιέργειες που θα κάνει. Επιπλέον, όπως έχουμε ήδη επισημάνει, οι
ΕΜ επιταχύνουν την αποικοδόμηση των υπολειμμάτων στον αγρό και αυξάνουν το
ρυθμό μετατροπής της οργανικής ουσίας σε χούμο.

2) Να βελτιώσουμε τη γονιμότητα των γεωργικών εδαφών. Οι
γεωργοί μας το έκαναν μόνιμο τροπάριο. «Τα χωράφια μας κουράστηκαν» και τα
πλακώνουν σε λιπάσματα που κάθε χρόνο ακριβαίνουν και μετά στρέφονται στην
Πολιτεία και λένε: «Δε βγαίνουμε. Μπαίνουμε μέσα». Και κλείνουν τις εθνικές
οδούς και ζητάνε ενισχύσεις. Και οι Υπουργοί, μπροστά στο πολιτικό κόστος, τις
δίνουν.

Αυτή η ποθούμενη αύξηση της γονιμότητας των εδαφών
επιτυγχάνεται μέσα από τη χρήση των ΕΜ:

·        
Με αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους.
Χωρίς οργανική ουσία να μην επιχειρηθεί εφαρμογή των ΕΜ στο έδαφος,

·        
Ενίσχυση της ωφέλιμης μικροχλωρίδας του εδάφους
και μέσω αυτής κινητοποίηση της συντριπτικής πλειοψηφίας των ουδετερόφιλων
μικροοργανισμών,

·        
Καταπολέμηση της παθογενούς μικροχλωρίδας στην
οποία δεν επιτρέπεται να γίνει κυρίαρχη στο γεωργικό οικοσύστημά μας, και

·        
Αποδέσμευση αδιάλυτων θρεπτικών στοιχείων όπως
φωσφόρου και καλίου, μαγγανίου και άλλων μικροστοιχείων τα οποία μπορεί να
υπάρχουν στο χωράφι μας αλλά βρίσκονται σε μορφές που είναι μη αφομοιώσιμες από
τα φυτά

3) Να βελτιώσουμε τη διατηρησιμότητα των προϊόντων μας (αντοχή
φλοιού, κλπ) όσο παραμένουν στο ράφι και ταυτόχρονα να βελτιώσουμε την ποιότητα
και ασφάλεια των καρπών. Οι καρποί των φυτών που καλλιεργήθηκαν με τη χρήση των
ΕΜ περιέχουν περισσότερες βιταμίνες, σάκχαρα και αντιοξειδωτικά με αποτέλεσμα
να προστατεύουν και προάγουν την υγεία των ανθρώπων που τα καταναλώνουν, και
τέλος

4) Όλα τα παραπάνω οδηγούν σε αύξηση της γεωργικής παραγωγής γιατί
ένα φυτό που αναπτύσσεται σε ένα έδαφος με καλή δομή (συσσωματώματα) και
πορώδες, καλή εναλλακτική ικανότητα θρεπτικών στοιχείων θα έχει ένα ενισχυμένο
ριζικό σύστημα. Είναι η πρώτη φορά που μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι η
βιολογική παραγωγή δεν θα υστερεί σε ποσότητα της κλασσικής παραγωγικής διαδικασίας.

Για να επιτευχθούν όλα τα παραπάνω πρέπει ο παραγωγός που θα εφαρμόσει
τους ΕΜ να έχει πάντα στο νου του τα παρακάτω:

1) Να υπάρχουν στο χωράφι του ικανοποιητικά επίπεδα οργανικής
ουσίας (ενσωμάτωση υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας, ζωικές κοπριές
με φυτικά υπολείμματα ζυμωμένες με ΕΜ-α),

2) Να υπάρχει υγρασία στο έδαφος ή να μπορεί αμέσως μετά να
ποτιστεί το χωράφι ή να έχει αρχίσει να βρέχει,

3) Να χρησιμοποιήσει κατάλληλο νερό (βροχής, πηγών) χωρίς
χλώριο και υψηλό ρυπαντικό φορτίο.

Οι ΕΜ εισάγονται στη χώρα μας από το εξωτερικό
σε υγρή κατάσταση σε δοχεία του 1 και 5 λίτρων σε κατάσταση λήθαργου και έχουν διάρκεια
ζωής μέχρι 12 μήνες. Όταν η χώρα μας αρχίσει να τους χρησιμοποιεί σε ποσότητες
που μπορούν να στηρίξουν τη λειτουργία μιας μονάδας παρασκευής, θα αρχίσουν να
παράγονται και εδώ όπως συμβαίνει σε άλλες 59 χώρες σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα
προϊόντα των ΕΜ που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε είναι:

ΕΜ-α = ενεργοποιημένο ΕΜ

ΕΜ5

ΕΜ-F.P.E.

EM-X Super Cera C (κεραμική σκόνη)

ΕΜ κεραμικά σε κρυστάλλους

Πάστα επάλειψης κορμών

Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για αυτά και τη χρήση τους
πρέπει να ανατρέξετε στο βιβλίο μου: «Εφαρμογές των ΕΜ στη Γεωργία»

5. Οι ΕΜ στην Ελλάδα

Για περισσότερες πληροφορίες και βοήθεια στην απόκτηση του ΕΜ-α παρακαλούμε
να απευθύνεστε στο γραφείο μας για την ενημέρωσή σας τηλ. 2310-673959  και  69
76 79 39 09. 

Τα όσα σας παρουσιάσαμε εδώ νομίζουμε πως σας έδωσαν μια
αρκετά κατατοπιστική εικόνα των ενεργών μικροοργανισμών και του ρόλου τους στα
συστήματα παραγωγής της τροφής. Δυστυχώς η χρήση τους στην Ελληνική γεωργία
είναι περιορισμένη. Χρησιμοποιούνται κυρίως από μικρούς παραγωγούς βιολογικών
προϊόντων και από ανθρώπους που έχουν τη δυνατότητα να καλλιεργούν μια μικρή
έκταση γης και να παράγουν σε αυτήν ένα μέρος ή μερικές φορές και το σύνολο των
αναγκών τους σε λαχανικά και φρούτα.

Τους τελευταίους τους θεωρώ ιδιαίτερα ευτυχείς και
προνομιούχους και τους συνιστώ ανεπιφύλακτα να μάθουν περισσότερα για τους
Ενεργούς Μικροοργανισμούς, τις Μυκόρριζες και το Ζεόλιθο και να τους
χρησιμοποιήσουν. Για τις Μυκόρριζες και το Ζεόλιθο θα έχουμε την ευκαιρία να
σας δώσουμε περισσότερα στοιχεία σε επόμενες συνεργασίες μας γιατί είναι δύο
ακόμη βιολογικά όπλα και πολύτιμοι σύμμαχοι στην υπηρεσία του φροντιστή της γης
όπως αποκαλώ αυτούς που με αγάπη και μεράκι καλλιεργούν τη γη.

Οι Ενεργοί Μικροοργανισμοί είναι μια τεχνολογία εκατό τις
εκατό ασφαλής για τους χρήστες και το περιβάλλον, είναι χαμηλού κόστους και το
κυριότερο, τα θετικά της ετήσια οφέλη προστίθενται στα προηγούμενα έτη. Έτσι με
την πάροδο του χρόνου θα χρειάζονται λιγότερες ποσότητες ΕΜ για να επιφέρουν τα
ίδια θετικά αποτελέσματα.